Współrzędne geograficzne – jak z nich korzystać?

Czym są współrzędne geograficzne ogólnie wie chyba każdy. Już w szkole podstawowej uczą nas na geografii że każdy punkt na ziemi można opisać za pomocą dwóch liczb z których jedna jest szerokością a druga długością geograficzną. Proste i oczywiste. Jak jednak w praktyce tą wiedzę wykorzystać?

Zacznijmy od definicji współrzędnych geograficznych.

Najprościej je zdefiniować jako dwie miary kątów, liczone w stopniach, minutach i sekundach kątowych.

Szerokość geograficzna (φ) to kąt pomiędzy półprostą poprowadzoną ze środka ziemi do wybranego punktu a płaszczyzną równika. Innymi słowy wskazuje ona “pionowe” położenie punktu pomiędzy jednym a drugim biegunem.

Szerokość geograficzna przyjmuje wartości od 0° na równiku do 90° na biegunach. Na północ od równika stosuje się oznaczenie N a na południe S.

Długość geograficzna (λ) to kąt pomiędzy dwoma prostopadłymi do równika płaszczyznami, przechodzącymi przez środek ziemi. Jedna z tych płaszczyzn przechodzi przez główny teleskop w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym Greenwich w Londynie. Druga przechodzi przez wybrany punkt na ziemi. Innymi słowy wskazuje jak daleko na lewo lub prawo od południka “0°” znajduje się wybrany punkt.

Długość geograficzna wynosi 0° na południku 0° i 180° po przeciwległej stronie globu. Symbol E dotyczy kierunku wschodniego (czyli “na prawo”) a symbol W stosujemy dla długości w kierunku zachodnim (czyli “po lewej”).

Przykład zestawu współrzędnych geograficznych dla środka Warszawy:

52º 13′ 54.925″ N
21º 0′ 24.215″ E

Do czego możesz potrzebować współrzędnych geograficznych?

• Dzięki współrzędnym geograficznym możesz określić dokładne położenie każdego miejsca na lądzie i morzu. A jest ich nieskończenie więcej niż adresów ulic, które możesz wprowadzić do nawigacji GPS.
• Jeśli chcesz dotrzeć do miejsca, które nie ma żadnego adresu to właśnie współrzędne geograficzne będą najbardziej pomocne.
• Gdy chcesz wskazać innej osobie miejsce pozbawione adresu (np. polanę w lesie) to wystarczy podać współrzędne geograficzne.
• Być może postanowisz podróżować po bezdrożach i korzystać z papierowych map – wtedy często będziesz używać współrzędnych do określania istotnych punktów marszruty.

Współrzędne geograficzne – format zapisu

Nie mogło by być tak pięknie aby wszyscy posługiwali się takim samym sposobem zapisu współrzędnych. Istnieje szereg formatów zapisu z których najpopularniejsze dla turysty motocyklowego to:

• DMS czyli stopnie, sekundy, minuty – 52° 13′ 54” lub 52d 13m 54s
• DM czyli stopnie, minuty – 52° 13,915′ lub 52d 13,915m
• DD czyli stopnie dziesiętne – 52.2319° lub 52.2319d
• DMF czyli stopnie setne – 52.231924° lub 52.231924d

Współrzędne geograficzne – metody konwersji formatu

Czasem dysponujemy współrzędnymi punktu w innym formacie niż potrzebujemy. Istnieje bardzo prosta metoda konwersji pomiędzy powyższymi formatami.

DMS -> DM

Stopnie i minuty pozostawiasz bez zmian a sekundy dzielisz na 60 i wynik dodajesz do minut. W powyższym przykładzie dla 52° 13′ 54″ będzie to 54/60=0,915 a więc cały wynik będzie wyglądał następująco 52° 13,915′

DM -> DD

Analogicznie jak wyżej, stopnie pozostawiasz bez zmian a minuty dzielisz na 60 i wynik dodajesz do stopni. W przykładzie dla 52° 13,915′ będzie to 13,915/60=0,2319 co daje 52.2319. DMF otrzymasz przy pozostawieniu 6 cyfr po przecinku.

DMS -> DD

Zamiast powyższych kroków można dokonać konwersji w jednej operacji wg wzoru: DD = Sekundy/3600 + Minuty/60 + Stopnie

W przeciwną stronę konwersję wykonujesz odwrotnie mnożąc przez 60. Przykład dla konwersji DM -> DMS będzie wyglądał następująco:

Stopnie oraz całkowitą część minut pozostawiasz bez zmian. Ułamek minut mnożysz przez 60 a całkowitą cześć wyniku zapisujesz jako sekundy. Przykładowo dla 52° 13,915′ będzie to: 0,915 x 60 = 54,9 a więc wynik: 52° 13′ 54″

Jeżeli nie chcesz przeliczać formatów ręcznie, znajdziesz na sieci strony lub aplikacje mobilne, które zrobią to za Ciebie. Jeśli korzystasz z nawigacji GPS to zazwyczaj w aplikacji możesz wybrać najwygodniejszy format współrzędnych w ustawieniach urządzenia.

Ciekawostka

Jaką odległość pokonasz “w realu” przemieszczając się o 1 stopień?

Ano zależy! Wzdłuż każdego południka (czyli na globusie w pionie) odcinek jednego stopnia geograficznego równa się 111 km (a dokładnie 111 196,672 m). Tyle samo wyniesie on gdy poruszasz się po obwodzie równika (czyli po globusie w poziomie). Im dalej jesteś od równika na północ lub południe, tym odcinek przypadający na 1 stopień po obwodzie równoleżnika jest mniejszy, a na biegunie wynosi zero.